Bu makale Vergi ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Nevzat Erdağ tarafından kaleme alınmıştır.
Amortisman, duran varlıkların, aşınma, yıpranma veya eskime payını ifade etmektedir. İşletmeler kullanmak üzere aldığı maddi duran varlıkları normal şartlarda bir yıldan daha uzun sürelerde kullanırlar. Bu nedenle, maddi duran varlıkların ekonomik ömrü boyunca gider yazılması gerekir. Bu durum muhasebenin dönemsellik kavramı gereği maddi duran varlıkların kullanıldığı muhasebe dönemlerine dağıtılarak gider yazılması anlamına gelir.
Gelir Vergisi Yasasının 18′inci maddesinde de hükme bağlandığı üzere bilgisayar yazılımları da eser olarak kabul edilmiştir. Yasal düzenleme gereği uygulamada telif kazançları istisnası olarak kabul edilen "bilgisayar yazılımları" gayri maddi hak niteliğindedir.
Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanunumuzun 313 üncü maddesinde; "İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan gayrimenkullerle 269 uncu madde gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin birinci kısımdaki esaslara göre tespit edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder." hükmü yer almaktadır.
Vergi Usul Kanunumuzun 5024 sayılı Kanunla değişen 315 inci maddesinde ise; "Mükellefler amortismana tabi iktisadi kıymetlerini Maliye Bakanlığı'nın tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden itfa ederler. İlan edilecek oranların tespitinde iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır." hükmü bulunmaktadır.
Bu yazdıklarımdan anlaşılacağı üzere Amortismana tabi iktisadi kıymetler için uygulanacak "Faydalı Ömür ve Amortisman Oranları" yani nasıl ve ne kadar sürede giderleştirilecekleri tespit edilmiş ve bu oranlar Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile açıklanmıştır.
İşletmelerin kullandıkları iş bilgisayarları için yaptırdıkları bilgisayar programlarının iktisadi ve teknik ömrünün bir yıldan uzun sürmesi ve değerlerinin 422 sayılı vergi usul kanunu tebliği ile 01.01.2013 tarihinden itibaren 800 TL'yi aşması halinde, bunların amortismana tabi tutulmaları gerekir. 800 TL'yi aşmayan yazılım, program veya bilgisayar malzemeleri amortismana tabi tutulmadan doğrudan doğruya gider yazılabilir.
Bilgisayarları kullanabilmek için gerekli yazılımlar (Windows işletim sistemi gibi) olmadan bilgisayarı kullanmak mümkün değildir. Ancak yeni bir bilgisayar satın alındığında işletim sistemi bu bilgisayara yüklü bir şekilde satın alınır. Yüklenen işletim sisteminin daha sonra yeni versiyonları üretildiğinde bu güncelleme ücreti bedeli ödenerek yapılır. Ancak yeni versiyonu yüklenilen işletim sistemleri gayrimenkulün fonksiyonunu ve değerini artırıcı giderler niteliğinde kabul edilmektedir. Dolayısıyla; bu tür yüklenimler değer artışı olduğundan yapılan harcamaların maliyete eklenmesi gerekmektedir. Örneğin Windows XP yüklü olan bir bilgisayara daha sonra Windows 7 veya daha ileri versiyonun yükseltilmesi halinde, sonradan yükletilen programın bedeli bilgisayarın fonksiyonunu ve kıymetini artıran bir gider olarak maliyet bedeline eklenerek amortismana tabi tutulmaktadır.
Bilgisayar yazılımlarının faydalı ömrü ve amortisman oranı; 339, 365, 389 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile değişik 333 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine ekli listenin
"4. Bilgi Sistemleri" ayırımının "4,3-Bilgisayar Yazılımları" başlıklı alt ayrımında
3 yıl ve % 33,3 olarak,
Gayri maddi hakların faydalı ömrü ve amortisman oranı ise "55. Gayri Maddi İktisadi Kıymetler: İmtiyaz hakları (Franchising), patent, formül, dizayn, örnek kalıp, teknik bilgi (Know-how), format, telif hakkı ve benzeri kalemler, lisans, kullanım hakkı ve izni veya devlet kurum ve kuruluşları tarafından verilen diğer haklar (işletme hakkı gibi) ve bunların benzerleri" ayrımında; 15 yıl ve % 6,66 olarak tespit edilmiştir.
Bahse konu 333 Sıra No.lu Vergi Usul Genel Tebliğinin "4-3″ bölümünde, bilgisayar yazılımları tanımlanmaksızın genel olarak ifade edilmiş olup bu kapsamda değerlendirilmesi gereken iktisadi kıymetlerin neler olduğu ayrıca belirlenmemiştir. Söz konusu Tebliğde yer alan ifadeden, teknik anlamda "bilgisayar yazılımı" olarak değerlendirilecek bütün iktisadi kıymetlerin amortisman süresinin 3 yıl olduğu anlaşılmaktadır. Literatürde bilgisayar yazılımı; hem bilgisayar sistemini oluşturan donanım birimlerinin yönetimini hem de kullanıcıların işlerini yapmak için gerekli olan programlar şeklinde tanımlanmaktadır. Benzer ve daha kapsayıcı bir tanım olarak, bilgisayar üzerinde yer alan fiziksel tüm unsurlar donanım, geri kalan programlama unsurlarının tamamı ise yazılım olarak nitelendirilmektedir.
Yukarıda anlattığım hüküm ve açıklamalar uyarınca, lisans olarak satın alınan iktisadi kıymetler gayri maddi hak kapsamında 15 yıl, yazılım olarak satın alınan iktisadi kıymetler 3 yıl içerisinde amortismana tabi tutularak gider yazılabileceklerdir. Ayrıca bilişim sektöründe artık neredeyse her firmanın bir web sitesi olduğu gerçeği de unutulmaması gerekir. Amortisman konusuna web sitesi açısından bakacak olur isek bu konuda Maliye Bakanlığının görüşü aşağıdaki şekildedir:
Gelir İdaresi Başkanlığı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü'nün 20.05.2011 tarihli verdiği özelge de; işletmelere ait web sitelerinin tanıtım amaçlı veya ticari amaçlı olarak kullanılması mümkün olup web sitesinin tasarımına ilişkin harcamaların; eğer web sitesi işletme bakımından gelir yaratıcı bir işleve sahipse (internet üzerinden satış, sipariş, ödeme yapılması vb. özellikleri varsa) kanunun 313′üncü maddesinde belirlenmiş olan limiti aşmaları halinde aktifleştirilerek 339, 365, 389 ve 399 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu genel tebliğleri ile değişik 333 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği eki listenin 4.3. Bilgisayar Yazılımları sınıflandırması uyarınca 3 yılda ve %33.33 amortisman oranı ile itfa edilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, web sitesi sadece işletmenin tanıtımına yönelik olarak kullanılmakta ve herhangi bir gelir getirici işleve sahip bulunmamakta ise aktifleştirilmeyip doğrudan gider yazılması mümkün bulunmaktadır.
Kaynak: www.etohum.com
Kütüphane