Çukurova’nın hizmet sektöründeki yerini belirlemeyi ve gelecekteki vizyonunu şekillendirmeyi hedefleyen; Odamız tarafından Ekonomi Bakanlığı öncülüğünde düzenlenen, “Dünyada ve Türkiye’de Hizmet Sektörünün Yeri ve Çukurova’nın Potansiyeli Çalıştayı” resmi kurum ve özel sektör temsilcileri, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılımlarıyla Sheraton Adana Hotel’de gerçekleştirildi.
Çalıştaya katılarak bir konuşma yapan Adana Valisi Mustafa Büyük, dünyada ve ülkemizde hızla büyüyen hizmet sektörünün durumunun tespitine ilişkin olarak Türkiye’de ilk kez Adana’da bir çalıştay düzenlenmesinin büyük önem taşıdığını belirterek, bu önemli etkinliğin hayata geçirilmesinden dolayı Ekonomi Bakanlığı’na ve Odamıza teşekkür etti. Çalıştayın ülke ve bölge ekonomisine olumlu yansımalarda bulunacağına inandığını da kaydeden Vali Büyük, önümüzdeki süreçte Adana’nın hizmet sektöründe önemli bir paya sahip olacağına inandığını da kaydetti.
Hizmet sektörüne teşvik
Toplantının açılışında konuşan Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Hüseyin Çelik de konuşmasında, hizmet sektöründe 2023 yılı ihracat hedeflerinin 150 milyar dolar olduğunu söyledi. Türkiye’de hizmet sektörünün yüzde 65’lik bir orana sahip olduğunu vurgulayan Çelik, Odamızın Ekonomi Bakanlığı öncülüğünde düzenlediği Türkiye’de ilk kez Adana’da gerçekleştirilen “Hizmet Sektörü Çalıştayı”nın sektör için önemli bir adım olduğunu vurgularken şöyle konuştu:
“Hizmet sektörü kendi yağıyla kavrulup kendi dinamikleriyle yol alıyor. Dolayısıyla çok desteğe ihtiyaç olmadığının düşünüldüğünü zannediyorum. Bu anlamda ilk uygulama 2012’de başladı. Sağlık, eğitim, bilişim ve film olmak üzere 4 sektör seçildi ve devlet ilk defa hizmet sektörüne teşviklere başladı. Yapılan toplantıda bu sektörlerdeki teşviklerin yavaş yavaş sonuç vermeye başladığını da gördük. Fakat Türkiye’ye bunu 4 sektörle sınırlandırmamalı, sadece 4 sektörü değil, diğer hizmet sektörünün bileşenlerini de içine alan bir yapılanmaya gidilmelidir. Adana Milletvekilimiz Prof. Dr. Necdet Ünüvar’ın ve ATO Başkanımız Atila Menevşe’nin de olduğu bir sohbetimiz sırasında ‘Türkiye’deki genel gelişmelerden yararlanarak, Adana’da bunun öncülüğünü yapalım, Adana’da hizmet sektörünü gözden geçirelim ve bu arada fırsatları önceleyerek hayata geçirelim’ çabasında olduk. Bu toplantı ATO başkanlığında yapıldı ve Türkiye’de bir ilk oldu. Ekonomi Bakanlığı tarafından yakında hizmet sektörü ihracatını teşvik etmeye yönelik ulusal bir arama toplantısı yapılacak. Bundan sonra sektör için detayları çalışacağız. Diğer sektörlerle sinerji alanları oluşabilir, onları belirleyeceğiz. Bir eylem ve strateji planı çıkacak.”
Hizmet sektörünün istihdam konusundaki önemine de değinen Çelik, sektörde yüzde 65-70 oranında istihdam sağlandığını ifade ederek, “Yabancıların hizmet sektöründe istihdam edecek genç bulamamaları nedeniyle Türkiye’deki genç işsizlik bunun için iyi bir fırsat oluşturuyor” ifadelerini kullandı.
Yaşlılık dünyada önemli bir sorun
Çelik, dünyanın önemli sorunlarından birisinin yaşlılık olduğuna değinerek, ülkelerin yaşlılarına bakacak destinasyonlar aradıklarını ifade etti. Çelik, yapılan çalışmalar neticesinde, ülkelerin kendi kültürlerinde ve mimarilerine uygun yaşam koşullarındaki insanları ve uygun fiyat talebinde bulunanları tercih ettiklerini saptadıklarını ve bunun doğrultusunda Türkiye’nin bu alanda önemli bir rekabet üstünlüğüne sahip olduğunu gördüklerini söyledi.
Özellikle İskandinav, Avrupa ülkeleri ve Japonya gibi yaşlılığın belirgin olduğu ve gelirin çok olduğu ülkelerde yaşlı turizminin gerçekleştiğini belirten Çelik, turizmin 12 aya yayıldığı Alanya’da biraz derme çatma yürüyen yapılanmanın Adana’da da oluşturulacak bir destinasyon ile gerçekleşebileceğini dile getirdi. Hedef ülkelerle 10 yıllık ya da 20 yıllık anlaşmalar yapılabileceğini aktaran Çelik, “Diğer ülkelerdeki insanların yaşlılarına buradaki yaşam koşullarında hizmet sunalım. Bunun içinde sağlığı da olacak, eğitimi de olacak, yemek sektörü de olacak. Yani bütün hizmet sektörü bileşenleri kendini orada bulacak” dedi.
Hizmet sektörü dünyada ve ülkemizde hızla büyüyor
Serbest Bölgeler Türkiye Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürü Uğur Öztürk, konuşmasında; yeni gelişen üretim ve tüketim modelleri, teknolojik yenilikler, yeni iş yapma biçimleri ve politikaların dünya ticaretinde hızlı ve etkili değişikliklere neden olduğunu belirterek, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre 2014 yılında hizmet sektörü ihracatındaki artışın, mal ihracatındaki artış oranından yaklaşık dört kat daha yüksek düzeyde gerçekleştiğini söyledi.
Toplantıda konuşma yapan Yönetim Kurulu Başkanımız Atila Menevşe, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye ve Çukurova ölçeğinde de hizmet sektörünün hızla geliştiğini ve ekonomide tarım ve sanayiye oranla daha yüksek pay almaya başladığını söyledi. Bu kapsamda hizmet sektörünün ekonomik gelişim ve büyüme için ciddiyetle ele alınması gereken bir sektör haline geldiğini, kalkınma ve ekonomik refah için anahtar rolüne sahip olan bu sektörün potansiyeli ve gelişim alanlarının belirlenerek daha da gelişmesinin sağlanması gerektiğini kaydeden Menevşe şunları söyledi:
“Adana Ticaret Odası olarak sektörler arası değişim ve dönüşüm trendini 1970’lerden bu yana yakından takip ediyoruz. Adana Türkiye’nin en önde gelen tarım ve sanayi kentlerinden biriyken, bugün hizmetlerin il ekonomisindeki payı daha yüksek bir hale gelmiştir. Bu süreci anlamak, mevcut potansiyelimizi ortaya koymak, gelişim alanlarımızı ve olanaklarımızı tespit etmek ve bu alanda daha önce yapılmamış olan bir çalışmayı kamu ve reel sektör hafızasına kazandırmak için bu çalıştayı düzenledik. Bugün yapılacak çalışmalarla Adana ve Çukurova’da hizmet sektörünün mevcut durumunu ve gelişme alanlarını ortaya koymaya gayret edeceğiz. Bu kapsamda yerel ve yabancı yatırımcıların da Adana’nın ve dünyanın sektöre yatırım konusundaki düşüncelerini şekillendirirken yararlanabilecekleri bir kaynak ortaya koymaya çalışacağız.”
Daha sonra, Çukurova Üniversitesi İktisadi Gelişme ve Uluslararası İktisat Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nejat Erk moderatörlüğünde yapılan ilk oturumda, “Dünyada ve Türkiye’de Hizmet Sektörü Mevcut Durum Fırsatlar ve Hizmet Sektörü Teşvikleri” başlıklı sunumunu gerçekleştiren T.C. Ekonomi Bakanlığı Serbest Bölgeler ve Yurtdışı Hizmetler Genel Müdürü Uğur Öztürk, sektördeki devlet yardımı programından sağlık turizmi sektöründe ruhsatlı hastaneler, tıp merkezleri, termal tesisler ve diğer sağlık kuruluşları ile hasta transferine aracılık eden sağlık turizmi şirketleri; bilişim sektöründe yazılım ve bilgisayar oyunu şirketleri ile teknokentler; eğitim sektöründe Türkiye’de kurulu bulunan üniversiteler ve orta öğretim kurumları; film sektöründe ise film yapımcısı veya dağıtımcısı şirketlerin yararlandığını hatırlattı.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verileri uyarınca 2014'te hizmet sektörü ihracatındaki artış oranının, mal ihracatındaki artış oranından dört kat daha yüksek olduğunu, bu anlamda hizmet sektörünün ülke ekonomilerine katkısının, imalat sektörüne göre oldukça yüksek düzeyde gerçekleştiğini anlatan Öztürk, “DTÖ verilerine göre, 2014'te mal ihracatı yalnızca yüzde 0,7 artarak 18,95 trilyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, hizmet ihracatı bir önceki yıla nazaran yüzde 4 artışla 4,85 trilyon dolara ulaşmıştır. En fazla hizmet ihracatı gerçekleştiren ülkelere baktığımızda ise mal ihracatının da öncü ülkeler olan ABD, İngiltere, Almanya ve Fransa gibi gelişmiş batılı ülkelerle Çin ve Hindistan gibi öncü Asya ülkelerini görüyoruz."
Dünyadaki gelişmelere paralel olarak Türkiye'de de hizmet sektörünün hızlı bir gelişme gösterdiğini ve ülkenin mal ihracatının yanı sıra hizmet ihracatında da başarılı şekilde ilerlediğini dile getiren Öztürk, “Hizmet ihracatımız 2014'te 50,3 milyar dolar ile rekor düzeye ulaşmış, söz konusu yılda fazlamız 25,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu rakamlar çerçevesinde Türkiye, dünyada hizmet ihracatında yaklaşık yüzde 1, hizmet ithalatında ise yaklaşık binde 5 paya sahiptir. Hizmet ticaretinden sorumlu Ekonomi Bakanlığı olarak cumhuriyetimizin 100. yılında 150 milyar dolar hizmet ihracatı hedefine ulaşma yolunda emin adımlarla ilerliyoruz” ifadelerini kullandı.
Sağlık turizminin söz konusu sektörler arasında öncü rol oynadığını dile getiren Öztürk, Sağlık Bakanlığı verilerine göre, 2013’te Türkiye’ye tedavi amacıyla gelen uluslararası hasta sayısı 409 bin 328 iken, bu sayının 2014 yılında yüzde 21 oranında artarak 496 bin 324’e yükseldiğini duyurdu. Öztürk’ün açıklamalarına göre, uluslararası hastaların yüzde 71’i özel sağlık, yüzde 29’u ise kamu sağlık kuruluşlarını tercih ederken, 2014 yılında en fazla tercih edilen ilk beş branş iç hastalıkları, göz hastalıkları, ortopedi ve travmatoloji, kadın hastalıkları ve doğum ile kulak-burun-boğaz şeklinde sıralandı. Uğur Öztürk, “Türkiye, tıp turizminin yanı sıra termal turizm açısından taşıdığı potansiyel ile de öne çıkmaktadır. 1500 dolayında termal kaynağa sahip bulunan ülkemiz, kaynak zenginliği açısından dünyada ilk 7 ülke arasında yer almaktadır. Bu anlamda, Avrupa’da kaynak potansiyeli açısından birinci, kaplıca uygulamaları açısından ise üçüncü sırada bulunmaktadır. Bu çerçevede, sağlık turizmi sektöründe sağlık kuruluşlarımızın ve sağlık turizmi şirketlerimizin yıllık 966 bin dolar; işbirliği kuruluşlarımızın ise 1,5 milyon dolar destek alması mümkündür” dedi.
Toplantının daha sonraki bölümünde ise Çukurova Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Dr. Lutfi Altunsu, “Çukurova’da Hizmet Sektörü Mevcut Durum”, Prof. Dr. Nejat Erk ise “Dünyada Hizmet Sektöründeki Başarı Hikâyeleri” başlıklı sunumlarını gerçekleştirdiler.
Çalıştayın “Hizmet Sektörleri Temsilcilerinin Katılımı ile Yol Haritası ve İşbirliklerinin Belirlenmesi” başlıklı ikinci bölümünde ise Ç.Ü. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Şehircilik A.B.D. Başkanı Yrd. Doç. Dr. Mustafa YEĞİN, “İnşaat – Gayrimenkul”, Ç.Ü. Pazarlama A.B.D. Başkanı Dr. Serap Çabuk, “Toptan ve Perakende Ticaret”, Ç.Ü. İİBF İşletme Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Selçuk Çolak, “Ulaştırma – Lojistik”, Otel Seyhan Genel Müdürü Can Akşit, Ç.Ü. Karataş Turizm İşl. ve Otel. Y.O. Öğretim Üyesi Doç. Dr. M. Cihan Yavuz, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdür Yrd., Yrd. Doç. Dr. İbrahim İnan, “Turizm - Konaklama - Yiyecek İçecek”, ÇUBİTED Yönetim Kurulu Başkanı Gürkan Yakın, “Bilişim”, TEB Dış Ticaret Merkezleri Müdürü Turan Akın, “Finans”, Prof. Dr. Nejat Erk, “Eğitim”, Adana Sağlık Turizmi Derneği Genel Sekreteri Fırat Uzer, “Sağlık”, Ç.Ü. Tıp Fakültesi Spor Fizyolojisi Bilim Dalı Bşk. Prof. Dr. Sanlı Sadi Kurdak, “Kültür, Sanat, Eğlence ve Spor” başlıklarındaki oturumların moderatörlüklerini yaptılar.
Kütüphane